Günlük hayatımızda sayısız mal ve hizmet satın almaktayız. Bir ürün satın aldığımızda veya bir hizmetten faydalandığımızda, beklentimiz bunun sorunsuz, vaat edildiği gibi ve amacına uygun olmasıdır. Ancak bazen, satın aldığımız ürün veya hizmetlerde kusurlar, yani "ayıplar" ortaya çıkabilir. Bu durum, tüketici olarak sahip olduğumuz hakları gündeme getirir. Türkiye'de tüketicilerin korunması, 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile güvence altına alınmıştır. Bu rehberde, ayıplı mal veya hizmet nedir, tüketicinin bu durumda hangi haklara sahip olduğu ve bu hakları nasıl kullanabileceği detaylı bir şekilde açıklanacaktır.

Ayıplı Mal veya Hizmet Nedir? (6502 Sayılı TKHK md. 8, 13)

6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un 8. maddesi, ayıplı malı tanımlamaktadır: "Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda, internet portalında ya da reklam ve ilanlarında yer alan veya satıcı tarafından bildirilen veya standardında veya teknik düzenlemesinde tespit edilen nitelik veya niteliği etkileyen niceliğine aykırı olan ya da tahsis veya kullanım amacı bakımından değerini veya tüketicinin ondan beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki ya da ekonomik eksiklikler içeren mallar ayıplı maldır."

Benzer şekilde, Kanun'un 13. maddesi ayıplı hizmeti tanımlar: "Sözleşmede belirlenen süre içinde başlamaması veya bitirilmemesi, taahhüt edilen niteliklere sahip olmaması ya da ilgili mevzuatında belirlenen veya genel olarak kabul gören standartlara uygun olmaması durumlarında hizmet ayıplı ifa edilmiş sayılır."

Kısacası, bir mal veya hizmetin, tanıtımında belirtilen, vaat edilen veya normalde beklenen özelliklere sahip olmaması, değerini veya kullanım amacını azaltması halinde "ayıplı" olduğu kabul edilir.

Örnekler:

• Yeni alınan bir telefonun kamerasının bozuk çıkması.
• Tamir edilen bir aracın aynı arızayı kısa süre sonra tekrar vermesi.
• Online sipariş edilen bir elbisenin farklı renkte veya bedende gelmesi.
• Bir otel odasının vaat edilen deniz manzarası yerine otopark manzaralı olması.
• Emlakçının gösterdiği evin metrekare olarak gerçekte daha küçük olması (hukuki ayıp).

Ayıplı Mal Durumunda Tüketicinin Seçimlik Hakları (6502 Sayılı TKHK md. 11)

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un 11. maddesine göre, ayıplı malın varlığı halinde tüketiciye dört temel seçimlik hak tanınmıştır. Bu haklar, tüketicinin mağduriyetini gidermeyi amaçlar:

1. Satılanı Geri Vermeye Hazır Olduğunu Bildirerek Sözleşmeden Dönme: Tüketici, ayıplı malı iade etmeye hazır olduğunu belirterek, ödediği bedelin tamamını geri almayı talep edebilir. Bu durumda, malı teslim alan satıcı veya sağlayıcı da bedeli iade etmekle yükümlüdür.
   • Önemli Not: Bu hak, ayıp "önemsiz" ise kullanılamaz. Hâkim veya hakem heyeti, ayıbın önemini değerlendirebilir.
2. Malın Ayıpsız Misliyle Değiştirilmesini İsteme: Tüketici, ayıplı malın yerine, tamamen aynı özelliklerde, sıfır ve ayıpsız yeni bir ürünle değiştirilmesini talep edebilir. Bu hak, özellikle seri üretim ürünlerde sıkça kullanılır.
3. Ayıp Oranında Bedel İndirimi İsteme: Tüketici, ayıplı malı elinde tutmayı kabul ederek, malın ayıbı oranında satış bedelinden indirim yapılmasını talep edebilir. Bu, genellikle ayıbın küçük olduğu ancak yine de değer düşürücü nitelikte olduğu durumlarda tercih edilebilir.
4. Ücretsiz Onarım İsteme: Tüketici, malın ayıbının ücretsiz olarak onarılmasını talep edebilir. Satıcı veya üretici, malın onarımını yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür.
   • Önemli Not: Onarım hakkının kullanılması durumunda, malın azami tamir süresi 20 iş günüdür. Bu süre içinde onarım yapılamazsa, tüketici diğer seçimlik haklarını kullanabilir. Ayrıca, onarımın tüketiciye aşırı bir külfet getirmemesi veya malın değerini düşürmemesi gerekir.

Bu seçimlik haklar, tüketicinin tercihine bırakılmıştır. Satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin seçtiği bu haklardan birini yerine getirmek zorundadır.

Ayıplı Hizmet Durumunda Tüketicinin Seçimlik Hakları (6502 Sayılı TKHK md. 15)

Kanun'un 15. maddesine göre ayıplı hizmetin varlığı halinde tüketiciye aşağıdaki haklar tanınmıştır:

1. Sözleşmeden Dönme: Tüketici, hizmetin ayıplı ifa edildiğini bildirerek sözleşmeyi feshedebilir ve ödediği bedeli geri talep edebilir.
2. Hizmetin Yeniden Görülmesi: Ayıplı ifa edilen hizmetin, ayıpsız bir şekilde yeniden görülmesini talep edebilir.
3. Ayıp Oranında Bedel İndirimi İsteme: Hizmetin bedelinden ayıp oranında indirim yapılmasını isteyebilir.

Bu haklar, hizmetin niteliğine göre ve tüketiciye aşırı bir külfet getirmeden veya hizmetin değerini düşürmeden kullanılabilir olmalıdır.

Hakların Kullanımı İçin Süreler ve Başvuru Yolları

Tüketicinin seçimlik haklarını kullanabilmesi için belirli yasal süreler ve izlemesi gereken başvuru yolları bulunmaktadır.

Zaman Aşımı Süreleri (6502 Sayılı TKHK md. 12)

Kanun'un 12. maddesi zaman aşımı sürelerini düzenler:

• Ayıp, tüketiciye teslim tarihinden itibaren 2 yıl içinde ortaya çıkarsa, tüketici seçimlik haklarını kullanabilir. Bu, "ayrık durum" olarak da bilinen bir süredir.
• Konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallarda bu süre 5 yıldır.
• Ayıp, satıcının ağır kusuru veya hilesiyle gizlenmişse, zaman aşımı süreleri işlemez.

Yani, tüketici ayıbın ortaya çıktığı anda haklarını kullanabilir.

Başvuru Yolları:

1. Satıcı/Sağlayıcı ile İletişim: Ayıplı bir ürün veya hizmetle karşılaştığınızda, ilk adım satıcı veya hizmet sağlayıcı ile iletişime geçmektir. Ayıbı yazılı olarak (e-posta, taahhütlü mektup, noter ihtarı gibi ispatlanabilir yollarla) bildirmek ve seçimlik hakkınızı belirtmek önemlidir. Bu, genellikle sorunun hızlıca çözülmesini sağlayabilir.
2. Tüketici Hakem Heyetine Başvuru (6502 Sayılı TKHK md. 68):
   • Eğer satıcı/sağlayıcı ile anlaşma sağlanamazsa veya talebiniz reddedilirse, belirlenen parasal sınırlar dahilinde (her yıl güncellenir) Tüketici Hakem Heyetleri'ne başvurabilirsiniz.
   • Başvuru, tüketicinin ikametgahının bulunduğu veya tüketici işleminin yapıldığı yerdeki Tüketici Hakem Heyeti'ne yapılır.
   • Başvurular, e-Devlet üzerinden (Tüketici Bilgi Sistemi - TÜRKSİS) veya fiziki olarak il/ilçe ticaret müdürlükleri bünyesindeki hakem heyetlerine yapılabilir.
   • Tüketici Hakem Heyetlerinin kararları, İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre icra edilebilir niteliktedir.
3. Tüketici Mahkemesine Başvuru:
   • Tüketici Hakem Heyetlerinin parasal sınırını aşan uyuşmazlıklarda veya Hakem Heyeti'nin verdiği karardan memnun kalınmaması durumunda Tüketici Mahkemelerine başvurulur.
   • Bu davalar, genellikle hukuki bilgi ve deneyim gerektirdiği için bir avukat yardımıyla açılması tavsiye edilir.
   • Tüketici davalarında da dava açılmadan önce arabuluculuk zorunluluğu bulunmaktadır. Arabuluculukta anlaşma sağlanamazsa dava açılabilir.

Cayma Hakkı ile Ayıplı Mal Arasındaki Fark

Ayıplı mal haklarıyla sıkça karıştırılan bir diğer hak ise "cayma hakkıdır". Cayma hakkı (6502 Sayılı TKHK md. 48), özellikle mesafeli satış sözleşmelerinde (internet, telefon gibi yollarla yapılan alışverişler) tüketicinin hiçbir gerekçe göstermeden ve cezai şart ödemeden, malı teslim aldığı tarihten itibaren 14 gün içinde sözleşmeden dönme hakkıdır. Cayma hakkı, malda bir ayıp olmasa dahi kullanılabilirken, ayıplı mal hakları sadece malda bir kusur veya eksiklik olduğunda devreye girer.

Sonuç

Ayıplı mal veya hizmetle karşılaşmak, modern tüketim toplumunda kaçınılmaz bir durumdur. Ancak 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, tüketicilere bu tür durumlarda güçlü yasal haklar tanımaktadır. Ürünün değiştirilmesini, bedel iadesini, bedel indirimini veya ücretsiz onarımı talep etme hakları, tüketicilerin mağduriyetini gidermeyi amaçlar.

Bu haklarınızı etkin bir şekilde kullanabilmek için, ayıbı zamanında ve ispat edilebilir bir şekilde satıcıya bildirmek, yasal başvuru yollarını (Tüketici Hakem Heyeti veya Tüketici Mahkemesi) doğru şekilde kullanmak önemlidir. Sürecin her aşamasında, haklarınızın tam olarak korunması ve yasal prosedürlerin doğru uygulanması adına bir avukattan hukuki danışmanlık almak, hak kaybı yaşanmaması ve en iyi sonuca ulaşılması açısından hayati önem taşımaktadır. Tüketici olarak haklarınızı bilmek ve savunmak, bilinçli bir tüketici olmanın ilk adımıdır.

Boşanma süreci, evliliğin sona ermesiyle birlikte birçok hukuki sonucu da beraberinde getirir. Bu sonuçlardan belki de en karmaşık ve tartışmalı olanlarından biri, eşler arasındaki "mal paylaşımı" konusudur. Özellikle uzun süreli evliliklerde veya tarafların ekonomik olarak aktif olduğu durumlarda, evlilik birliği içinde edinilen malların nasıl paylaşılacağı büyük önem taşır. Türkiye'de mal paylaşımı esasları, 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu'nda (TMK) düzenlenmiştir. Bu rehberde, boşanmada mal paylaşımı davasının temelini oluşturan "Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi"ni, mal varlığı türlerini, hesaplama yöntemlerini ve dikkat edilmesi gereken önemli noktaları detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Mal Rejimi Nedir ve Yasal Mal Rejimi: Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi

Evlilik birliği içinde eşlerin sahip olduğu malların yönetimi, kullanımı ve evliliğin sona ermesi halinde nasıl paylaşılacağı, "mal rejimi" ile düzenlenir. Türk Medeni Kanunu, eşlere çeşitli mal rejimlerini (mal ayrılığı, paylaşmalı mal ayrılığı, mal ortaklığı) seçme imkanı tanımakla birlikte, taraflar evlenmeden önce veya evlilik sırasında bir "mal rejimi sözleşmesi" yapmamışlarsa, yasal olarak "Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi" uygulanır (TMK md. 202).

Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi (TMK md. 218-241):

1 Ocak 2002 tarihinde yürürlüğe giren yeni Medeni Kanun ile birlikte, eğer eşler arasında farklı bir mal rejimi seçilmemişse, otomatik olarak "Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi" uygulanır. Bu rejim, eşler evlenmeden önce veya evlendikten sonra bir mal rejimi sözleşmesi yapmadıkları takdirde geçerlidir. Bu rejimde, eşlerin evlilik birliği içinde edinilen mallar üzerinde karşılıklı hakları vardır.

Bu rejime göre, her eşin iki tür mal grubu vardır:

1. Edinilmiş Mallar (TMK md. 219): Evlilik birliği devamınca karşılığı verilerek (çalışarak, gelir elde ederek vb.) elde edilen malvarlığı değerleridir. Örneğin:
   • Çalışma karşılığı elde edilen gelirler (maaş, ücret, tazminat).
   • Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin ödemeleri.
   • Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar (örneğin iş kazası tazminatı).
   • Kişisel malların gelirleri (örneğin evlilik öncesi edinilmiş bir evin kira geliri).
   • Edinilmiş malların yerine geçen değerler (örneğin edinilmiş bir arabanın satılıp yerine başka bir araba alınması).
2. Kişisel Mallar (TMK md. 220): Kanun gereği edinilmiş mallara dahil olmayan, eşin kişisel kullanımına ait malvarlığı değerleridir. Örneğin:
   • Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşyalar (kişisel giysiler, takılar, kişisel bakım eşyaları).
   • Evlenmeden önce sahip olduğu mallar (evlilik öncesi alınan ev, araba, bankadaki para).
   • Miras yoluyla veya karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri (bağış, piyango, hediye).
   • Manevi tazminat alacakları (örneğin trafik kazası sonucu alınan manevi tazminat).
   • Kişisel malların yerine geçen değerler (evlilik öncesi alınmış bir evin satılıp yerine başka bir ev alınması).

Mal Paylaşımı (Edinilmiş Mallara Katılma) Davası Nasıl Açılır?

Boşanma davası ile birlikte veya boşanma davasının kesinleşmesinden sonra bağımsız olarak mal paylaşımı (Edinilmiş Mallara Katılma) davası açılabilir. Dava, Aile Mahkemesi'nde açılır.

Türk Medeni Kanunu md. 178 (Zamanaşımı): "Evliliğin boşanma sebebiyle sona ermesinden doğan dava hakları, boşanma hükmünün kesinleşmesinden itibaren bir yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar." Ancak Yargıtay uygulamaları, mal rejiminden kaynaklanan alacak davaları için 10 yıllık genel zamanaşımı süresini (TBK md. 146) uygulamaktadır. Yani boşanma kesinleşse bile, mal paylaşımı davası 10 yıl içinde açılabilir.

Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminde Hesaplama Yöntemleri

Mal paylaşımı davasında temel amaç, evlilik birliği içinde edinilen malların "artık değerinin" yarı yarıya paylaşılmasıdır. Hesaplama şu adımlarla yapılır:

1. Mevcut Malların Tespiti: Öncelikle her iki eşin boşanma davasının açıldığı tarihteki (veya mal rejiminin sona erdiği tarihteki) tüm edinilmiş ve kişisel malları tespit edilir. Tapu kayıtları, banka hesap dökümleri, araç kayıtları, şirket kayıtları, varsa ziynet eşyaları gibi deliller toplanır.
2. Kişisel Malların Ayrılması: Tespit edilen mallardan, kişisel mal niteliğinde olanlar ayrılarak hesaba dahil edilmez.
3. Denkleştirme (TMK md. 229): Eğer bir eş, kişisel malından edinilmiş mala katkıda bulunmuşsa veya edinilmiş malından kişisel malına katkıda bulunmuşsa, bu katkılar "denkleştirme" yoluyla hesaba katılır. Örneğin, evlilik öncesi miras kalan parayla evlilik içinde alınan evin bir kısmı ödenmişse, bu katkı kişisel maldan yapılan katkı sayılır ve paylaşım dışında kalır.
4. Değer Artış Payı Alacağı (TMK md. 227): Eğer bir eş, diğer eşin malvarlığının edinilmesine, iyileştirilmesine veya korunmasına hiçbir karşılık almaksızın katkıda bulunmuşsa, mal rejiminin sona ermesi halinde bu katkısının "değer artış payı" olarak kendisine ödenmesini isteyebilir. Bu alacak, malın tasfiye anındaki değeri üzerinden hesaplanır. Örneğin, bir eşin kişisel parasıyla diğer eşin kişisel malı olan evin tadilatı yapılmışsa.
5. Eklenecek Değerler (TMK md. 229): Bazı karşılıksız kazandırmalar veya mal kaçırma amaçlı işlemler, edinilmiş mallara eklenerek hesaplamaya dahil edilir. Örneğin, bir eşin mal rejiminin sona ermesinden önceki 1 yıl içinde diğer eşin rızası olmadan yaptığı karşılıksız kazandırmalar.
6. Borçların Düşülmesi: Her eşin edinilmiş mallarına ilişkin borçları, o eşin edinilmiş malvarlığından düşülür.
7. Artık Değerin Tespiti (TMK md. 231): Artık değer, bir eşin edinilmiş mallarının toplam değerinden borçları ve kişisel mallardan yapılan katkıların düşülmesiyle bulunan miktardır. "Her eşin edinilmiş mallarından borçları çıktıktan sonra kalan miktardır."
8. Katılma Alacağı (TMK md. 236): "Her eş veya mirasçıları, diğer eşe ait artık değerin yarısı üzerinde hak sahibi olurlar." Yani, her eşin kendi artık değeri ile diğer eşin artık değerinin yarısı, katılma alacağını oluşturur. Eğer eşlerden birinin artık değeri negatif çıkarsa, bu diğer eşin artık değerini etkilemez.

Basit Örnek: (Farazi rakamlar ve durumlar)

• Kadın Eşin Malları:
  • Evlilik sonrası maaşla alınan daire: 2.000.000 TL (Edinilmiş Mal)
  • Evlilik öncesi babadan kalan arsa: 500.000 TL (Kişisel Mal)
  • Dairenin banka kredisi borcu: 500.000 TL
  • Kişisel mal olan arsanın kira geliri: 100.000 TL (Edinilmiş Mal)
• Kadının Edinilmiş Malları Toplamı: 2.000.000 (Daire) + 100.000 (Kira Geliri) = 2.100.000 TL
• Kadının Edinilmiş Mallarından Borçları: 500.000 TL
• Kadının Artık Değeri: 2.100.000 TL - 500.000 TL = 1.600.000 TL
• Erkek Eşin Malları:
  • Evlilik sonrası maaşla alınan araba: 800.000 TL (Edinilmiş Mal)
  • Evlilik öncesi bankadaki para: 200.000 TL (Kişisel Mal)
  • Babasından kalan para ile arabaya katkı: 100.000 TL (Denkleştirme, kişisel maldan edinilmiş mala katkı)
• Erkeğin Edinilmiş Malları Toplamı: 800.000 TL (Araba)
• Erkeğin Edinilmiş Mallarından Borçları: Yok
• Erkeğin Artık Değeri: 800.000 TL - 100.000 (Kişisel Mal Katkısı) = 700.000 TL
• Toplam Artık Değerler:
  • Kadının Artık Değeri: 1.600.000 TL
  • Erkeğin Artık Değeri: 700.000 TL
• Katılma Alacağı Hesaplaması:
  • Erkek, kadının artık değerinin yarısına hak kazanır: 1.600.000 TL / 2 = 800.000 TL
  • Kadın, erkeğin artık değerinin yarısına hak kazanır: 700.000 TL / 2 = 350.000 TL
• Kim Kime Ne Öder?
  • Aradaki fark: 800.000 TL (Erkeğin hakkı) - 350.000 TL (Kadının hakkı) = 450.000 TL
  • Bu durumda, Kadın Eş, Erkek Eşe 450.000 TL "katılma alacağı" ödemekle yükümlüdür.

Bu hesaplama oldukça basitleştirilmiştir ve gerçek davalarda taşınmazların değer tespiti (bilirkişi raporu), banka kayıtlarının incelenmesi, kişisel mal/edinilmiş mal ayrımının detaylı yapılması gibi birçok karmaşık aşama içerir.

Mal Paylaşımı Davasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Delil Toplama: Banka hesap dökümleri, tapu kayıtları, araç ruhsatları, maaş bordroları, işyeri kayıtları, banka kredi sözleşmeleri, ziynet eşyalarının varlığına ilişkin fotoğraflar, tanık beyanları gibi tüm belgeler dikkatlice toplanmalıdır.
• Değer Tespiti: Mal rejiminin sona erdiği (boşanma davasının açıldığı) tarihteki malların değeri ile dava devam ederken veya karar verilirken malların değerinin değişmesi sıkça karşılaşılan bir durumdur. Mahkeme genellikle karar tarihindeki rayiç değerleri esas alır. Bu nedenle uzman bilirkişi raporları büyük önem taşır.
• Faiz: Mal rejimi tasfiyesinden doğan alacak davalarında faiz, davanın açıldığı tarihten itibaren işlemeye başlar.
• Mal Kaçırma İddiaları: Boşanma aşamasında eşlerden birinin mal kaçırma amacıyla yaptığı satışlar veya devirler, mahkeme tarafından iptal edilebilir veya değerleri hesaba katılabilir. Bu durum, Türk Medeni Kanunu md. 229'daki "eklenecek değerler" kapsamında değerlendirilir.
• Ziynet Eşyaları: Düğünde takılan ziynet eşyaları genellikle kadına bağışlanmış sayılır ve kadının kişisel malı kabul edilir. Ancak bu konuda Yargıtay'ın farklı içtihatları bulunabilir ve her olay kendi özelinde değerlendirilir.

Sonuç

Boşanmada mal paylaşımı davası, eşlerin evlilik birliği içinde biriktirdiği malvarlıklarının adil bir şekilde dağıtılmasını amaçlayan, hukuki ve finansal açıdan oldukça karmaşık bir süreçtir. Türk Medeni Kanunu'nun "Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi" esas alınarak yapılan bu paylaşımlar, kişisel mallar ile edinilmiş malların titizlikle ayrılmasını, katkıların ve borçların denkleştirilmesini ve "artık değerin" doğru hesaplanmasını gerektirir.

Bu süreçte hak kaybı yaşamamak, malvarlığınızın doğru tespit edilmesini sağlamak ve adil bir paylaşıma ulaşmak için profesyonel hukuki desteğin önemi yadsınamaz. Aile hukuku ve mal rejimi tasfiyesi konularında uzmanlaşmış bir avukat, delillerin toplanmasından değer tespitine, hesaplamaların doğru yapılmasına ve yargılama sürecinin yönetilmesine kadar her adımda size rehberlik edecek, haklarınızı sonuna kadar savunacaktır. Unutmayın, doğru bilgi ve uzman bir avukatla, bu zorlu süreci en az zararla atlatmanız mümkündür.

Hukuk sisteminde adli süreçler, çoğu zaman vatandaşlar için karmaşık ve endişe verici olabilir. Bu süreçlerin başında gelen "ifade verme" eylemi, bir suçla ilgili olarak şüpheli, tanık veya mağdur sıfatıyla kolluk kuvvetleri (polis, jandarma) veya savcılık makamı tarafından dinlenilmek anlamına gelir. İfade verme süreci, kişinin yasal haklarını doğru bilmesini ve bu hakları etkin bir şekilde kullanmasını gerektiren kritik bir aşamadır. Türkiye'de ceza muhakemesi süreci, 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) ile düzenlenmiştir. Bu rehberde, ifade verme sürecinin nasıl işlediğini, karakolda ve savcılıkta sahip olduğunuz hakları ve dikkat etmeniz gereken önemli noktaları detaylı bir şekilde ele alacağız.

İfade Verme Nedir ve Neden Önemlidir?

İfade verme, bir suç şüphesi, ihbarı veya olayı hakkında kişiden bilgi alınması işlemidir. Bu işlem, soruşturmanın temelini oluşturur ve toplanan bilgiler, adli sürecin yönünü belirlemede önemli rol oynar. İfade veren kişinin beyanları, soruşturma aşamasında delil niteliği taşıyabilir ve kovuşturma (dava) aşamasında mahkeme tarafından değerlendirilebilir. Bu nedenle, ifade verirken söylenecek her kelime büyük önem taşır.

İfade Verme Sıfatları

İfade verme, farklı sıfatlarla gerçekleşebilir:

1. Şüpheli: Hakkında bir suç işlediği şüphesi bulunan kişidir. Hakkında soruşturma yürütülen ve suç isnadıyla ifadeye çağrılan kişidir.
2. Tanık: Bir olay veya suç hakkında bilgi sahibi olan, olay yerinde bulunan veya olaya şahitlik eden kişidir. Tanıklık, bir vatandaşlık görevidir.
3. Mağdur/Müşteki: Bir suçtan doğrudan zarar gören veya suçtan dolayı hakları ihlal edilen kişidir. Mağdur aynı zamanda şikayetçi (müşteki) sıfatıyla da ifade verebilir.

Her sıfatın ifade sürecinde farklı hak ve yükümlülükleri bulunmaktadır. Özellikle "şüpheli" sıfatıyla ifade veren kişilerin hakları, diğerlerinden daha kapsamlı bir şekilde korunmuştur.

İfade Sürecindeki Temel Haklarınız (5271 Sayılı CMK)

Ceza Muhakemesi Kanunu, ifade veren herkesin, özellikle de şüphelilerin haklarını güvence altına almıştır. Bu haklar, adil yargılanma ilkesinin bir gereğidir.

Şüphelinin Hakları:

5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) 147. maddesi, şüphelinin ifadesinin alınmasında uyulması gereken esasları ve haklarını açıkça belirtir:

1. Kimlik Tespiti ve Suçlama Hakkında Bilgilendirilme: İfadeye çağrılma nedeniniz, hakkınızdaki suçlama ve bu suçlamanın hukuki niteliği size açıkça anlatılmalıdır. Hangi suçtan dolayı ifade verdiğinizi bilmek, kendinizi savunmanız için temel adımdır.
2. Müdafi (Avukat) Edinme Hakkı: Bu, şüphelinin en temel ve vazgeçilmez haklarından biridir. CMK md. 147/1-c'ye göre: "Müdafi seçme hakkının bulunduğu ve onun hukukî yardımından yararlanabileceği, müdafiin ifade alma sırasında hazır bulunabileceği, kendisine bildirilir."
   • Eğer avukatınız yoksa veya avukat tutacak maddi imkanınız yoksa, CMK md. 150'ye göre isteminiz halinde size baro tarafından bir avukat (müdafi) atanması talep edebilirsiniz.
   • Avukatınız gelmeden ifade vermeyi reddetme hakkına sahipsiniz.
   • Avukatınız, ifade verme sırasında yanınızda bulunabilir ve size hukuki yardım sağlayabilir.
3. Yakınlara Haber Verme Hakkı: Gözaltına alınmanız veya yakalanmanız durumunda, bir yakınınızın (belirleyeceğiniz bir kişi) derhal bilgilendirilmesini talep etme hakkınız vardır (CMK md. 95).
4. Susma Hakkı (İfade Vermekten Çekinme Hakkı): CMK md. 147/1-e'ye göre: "Yüklenen suç hakkında açıklamada bulunmamasının kanunî hakkı olduğu bildirilir." Hiçbir baskı veya zorlama altında ifade vermek zorunda değilsiniz. Susma hakkınızı kullanmanız, aleyhinize delil olarak kullanılamaz. Ancak susma hakkını kullanmak, bazı durumlarda aleyhte yorumlanabilir, bu nedenle avukatınızla istişare etmeniz önemlidir.
5. Delil Sunma ve Soru Sorma Hakkı: Kendinizi savunmak için delil sunma veya lehinize olan hususları belirtme hakkınız vardır (CMK md. 147/1-g). Ayrıca size sorulan sorulara cevap verirken, kendi lehinize olan soruları da sorabilirsiniz.
6. İfadenin Kaydedilmesi ve Okunup İmzalanması: İfadeniz, beyan ettiğiniz şekilde tutanağa geçirilmelidir. İfadeniz bittiğinde, tutanağı dikkatlice okuma, yanlışları düzeltme veya eksikleri tamamlama hakkına sahipsiniz. İfadenizi okumadan veya içeriğinden emin olmadan asla imzalamayın (CMK md. 147/1-h).
7. Avukat Aracılığıyla Soru Sorma Hakkı: Avukatınız, ifade alma sırasında size doğrudan soru soramaz, ancak size soru yöneltilmesini talep edebilir veya size sorulan sorulara ilişkin itirazlarda bulunabilir.

Tanığın Hakları ve Yükümlülükleri (5271 Sayılı CMK md. 43-60)

Tanıkların ifade verme yükümlülüğü vardır. Ancak bazı durumlarda tanıklık yapmaktan çekinme hakları bulunmaktadır (CMK md. 45-46), örneğin; şüpheli veya sanığın eşi, nişanlısı, üstsoyu, altsoyu, kardeşleri gibi yakın akrabaları.

• Doğruyu Söyleme Yükümlülüğü: Tanık, bildiklerini doğru ve eksiksiz olarak anlatmakla yükümlüdür. Yalan tanıklık, Türk Ceza Kanunu'na (TCK md. 272) göre suçtur.
• Yemin: Mahkeme huzurunda yemin ettirilerek dinlenilir.
• Giderler: Tanıklık nedeniyle yapılan ulaşım, konaklama gibi giderler ve uğranılan kazanç kayıpları talep edilebilir (CMK md. 60).

Mağdur/Müştekinin Hakları (5271 Sayılı CMK md. 234)

Mağdur veya müştekinin de soruşturma sürecinde hakları bulunmaktadır:

• Soruşturma evresinde delillerin toplanmasını isteme.
• Soruşturmanın gizliliği ilkesine uygun davranma.
• Vekil (avukat) edinme.
• Kovuşturmaya yer olmadığı kararına (takipsizlik kararı) itiraz etme.
• Kamu davasına katılma.

Karakolda İfade Verme Süreci

Karakol (Emniyet veya Jandarma), soruşturmanın ilk aşamasını yürüten kolluk kuvvetleridir. İfade alma genellikle burada başlar.

1. Tebligat/Çağrı: Genellikle bir telefon araması veya yazılı tebligat ile ifadeye çağrılırsınız. Gitmeden önce avukatınızla görüşmeniz önemlidir.
2. Kimlik Tespiti ve Hakların Bildirilmesi: Karakolda ilk olarak kimlik tespitiniz yapılır. Ardından, yukarıda belirtilen (avukat edinme, susma hakkı vb.) tüm haklarınız size okunur ve anladığınıza dair imzanız alınır. Eğer anlamadığınız bir yer olursa mutlaka sorun.
3. İfadenin Alınması: Size suçlamayla ilgili sorular sorulur. Sorulara net ve doğru cevaplar vermeye çalışın. Avukatınız yanınızdaysa, onunla istişare ederek cevap verebilirsiniz.
4. Tutanağın Düzenlenmesi ve İmzalanması: İfadeniz katipler tarafından bilgisayara yazılır. İfadeniz bittiğinde, tutanağı baştan sona dikkatlice okuyun. Eksik veya yanlış bir yer varsa düzeltilmesini isteyin. Söylediğiniz her şeyin doğru bir şekilde yazıldığından emin olun. Onaylamadığınız veya doğru olmadığını düşündüğünüz bir tutanağı asla imzalamayın. İmzalamadan önce avukatınızla son kez gözden geçirin.

Savcılıkta İfade Verme Süreci

Soruşturmayı yürüten asıl makam cumhuriyet savcılığıdır. Kolluk kuvvetleri tarafından alınan ifadeler savcılığa sunulur ve savcı, gerekli görürse şüpheliyi, tanığı veya mağduru tekrar ifadeye çağırabilir.

1. Çağrı: Savcılık tarafından genellikle yazılı tebligat ile çağrı yapılır.
2. Hakların Bildirilmesi: Savcılıkta da haklarınız (avukat edinme, susma hakkı vb.) size tekrar bildirilir.
3. İfadenin Alınması: Savcı, doğrudan veya yetkilendirdiği bir katip aracılığıyla ifadenizi alır. Savcı, kolluktan farklı olarak, hukuki nitelendirme konusunda daha yetkilidir.
4. Tutanağın Kontrolü ve İmzalanması: İfadeniz tutanağa geçirildikten sonra, yine dikkatlice okuyun ve herhangi bir yanlışlık veya eksiklik varsa düzeltilmesini isteyin. İmzalamadan önce avukatınızla birlikte incelemeniz çok önemlidir.

Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar

• Avukatınızdan Destek Alın: İfadeye çağrıldığınız anda yapmanız gereken ilk şey, bir avukatla iletişime geçmektir. Avukatınız, süreci sizin adınıza takip edecek, haklarınızı koruyacak ve doğru beyanlarda bulunmanız için size rehberlik edecektir. Avukatınız olmadan ifade vermeyin.
• Acele Etmeyin: Size bir kağıt imzalatılmak istendiğinde, okumak için zaman isteyin. Anlamadığınız her şeyi sorun.
• Doğru Bilgiler Verin: İfade verirken, bildiğiniz gerçekleri doğru bir şekilde anlatın. Yanlış veya eksik bilgi vermek, sonradan aleyhinize dönebilir. Ancak susma hakkınızı kullanma hakkınız da her zaman vardır.
• Baskı Altında Kalmayın: Herhangi bir baskı, tehdit veya zorlama altında ifade vermeyin. Bu tür durumları derhal avukatınıza veya mahkemeye bildirin.
• İfadenizin Kopyasını Alın: İfade verdikten sonra, tutanağın bir kopyasını almayı talep edin. Bu, ilerideki süreçlerde size referans olacaktır.
• Gizliliğe Dikkat Edin: Soruşturmanın gizliliği ilkesi gereği, ifade sürecinde öğrendiğiniz veya beyan ettiğiniz bilgileri üçüncü kişilerle paylaşmamaya özen gösterin.

Sonuç

İfade verme süreci, adli soruşturmanın kritik bir aşamasını oluşturur ve kişinin hukuki haklarının korunması açısından büyük önem taşır. Kolluk kuvvetleri veya savcılık huzurunda ifade verirken, Ceza Muhakemesi Kanunu tarafından güvence altına alınan haklarınızı (avukat edinme, susma hakkı, tutanağı okuma ve düzeltme hakkı gibi) tam olarak bilmek ve bunları etkin bir şekilde kullanmak hayati öneme sahiptir.

Bu süreçte karşılaşabileceğiniz karmaşıklıklar ve hukuki incelikler göz önüne alındığında, ceza hukuku alanında uzman bir avukatın rehberliği vazgeçilmezdir. Avukatınız, sürecin her aşamasında haklarınızı koruyacak, doğru beyanlarda bulunmanızı sağlayacak ve olası hak kayıplarının önüne geçecektir. Unutmayın, yasal prosedürlere uyum ve bilinçli hareket etmek, adil bir yargılanma sürecinin temelini oluşturur.

Çalışma hayatı, bireyin kimliğini, sosyal çevresini ve ekonomik güvencesini şekillendiren temel alanlardan biridir. Ne yazık ki, zaman zaman işyerlerinde çalışanların huzurunu ve sağlığını olumsuz etkileyen, hatta işlerini kaybetmelerine neden olabilen istenmeyen durumlar yaşanabilir. Bu durumların başında "mobbing" ya da diğer adıyla "psikolojik taciz" gelir. Mobbing, bir işyerinde bir veya birden fazla kişiye yönelik olarak, belirli bir süre boyunca, sistematik bir şekilde gerçekleştirilen, yıldırma, sindirme, dışlama, aşağılama, itibarını zedeleme veya psikolojik şiddet uygulama eylemlerini ifade eder. Bu rehberde, mobbingin ne olduğunu, çeşitlerini, hukuk sistemimizdeki yerini ve mobbinge maruz kalan çalışanların sahip olduğu hukuki hakları detaylı bir şekilde ele alacağız.

Mobbing (Psikolojik Taciz) Nedir?

Mobbing kavramı, ilk olarak İsveçli psikolog ve yazar Heinz Leymann tarafından 1980'li yıllarda işyerindeki psikolojik tacizi tanımlamak için kullanılmıştır. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Avrupa Birliği tarafından da kabul görmüş bir kavramdır.

Mobbingin temel özellikleri şunlardır:

1. Sistematik Olması: Tek seferlik bir olay veya münferit bir tartışma mobbing olarak nitelendirilemez. Eylemlerin belirli bir plan dahilinde, düzenli ve sürekli olarak tekrarlanması gerekir.
2. Hedefe Yönelik Olması: Eylemler, belirli bir kişiyi veya kişileri hedef alır.
3. Psikolojik Şiddet İçermesi: Fiziksel şiddetten ziyade, psikolojik baskı, yıldırma, aşağılama, dışlama, dedikodu yayma gibi psikolojik taciz yöntemleri kullanılır.
4. İş İlişkisini Etkilemesi: Mobbing eylemleri, mağdurun iş performansını, motivasyonunu, özgüvenini olumsuz etkiler ve işyerindeki huzurunu bozar.
5. Düşmanca Bir Ortam Yaratması: Mağdur için işyerinde düşmanca, aşağılayıcı, yıldırıcı veya tehdit edici bir ortam oluşturulur.
6. Belirli Bir Süre Devam Etmesi: Eylemlerin kısa süreli değil, belirli bir zaman dilimine yayılmış olması gerekir. (Öğretide genellikle en az 6 ay gibi bir süre baz alınır, ancak her olayın kendi şartları içinde değerlendirilmesi gerekir.)

Mobbingin Tarafları ve Çeşitleri

Mobbing, genellikle üç farklı şekilde ortaya çıkabilir:

1. Dikey Mobbing (Yukarıdan Aşağıya): En yaygın görülen mobbing türüdür. Üst düzey yöneticilerin veya amirlerin, astlarına yönelik uyguladığı psikolojik tacizdir. Bu tür mobbingde, gücü elinde bulunduran taraf, astını sindirmeye veya işten ayrılmaya zorlamaya çalışır.
2. Yatay Mobbing (Eş Düzey Mobbing): Aynı statüdeki çalışma arkadaşlarının birbirlerine uyguladığı mobbingtir. Rekabet, kıskançlık, uyumsuzluk gibi nedenlerle ortaya çıkabilir.
3. Dikey Mobbing (Aşağıdan Yukarıya): Nadir de olsa, astların birleşerek üst düzey bir yöneticiye veya amire mobbing uygulamasıdır. Özellikle yeni atanan veya sevilen bir yöneticinin yerine gelen kişiye karşı görülebilir.

Mobbing Sayılabilecek Eylemler

Mobbing eylemleri çok çeşitli olabilir. Örnek olarak şunlar gösterilebilir:

• İş ortamından dışlama: Çalışanı sosyal ortamlardan soyutlama, toplantılara çağırmama, bilgi akışını kesme.
• İşle ilgili sabotajlar: İş yükünü gereksiz yere artırma veya azaltma, anlamsız görevler verme, son teslim tarihlerini kasıtlı olarak kısa tutma, bitirilmiş işleri sürekli beğenmeme.
• İtibar zedeleme: Çalışan hakkında dedikodu yayma, yeteneğini veya kişiliğini aşağılama, performansını sürekli eleştirme.
• Sözlü taciz: Küfür, hakaret, alaycı ve küçük düşürücü ifadeler kullanma.
• Psikolojik baskı: Sürekli kontrol etme, tehdit etme, gözdağı verme, özel hayatına müdahale etme.
• Fiziksel taciz: Doğrudan fiziksel şiddet olmasa da, kişisel eşyalarına zarar verme, itme gibi eylemler.
• Cinsel taciz: Cinsel içerikli şakalar, ima veya dokunmalar (bu aynı zamanda TCK'ya göre suçtur).

Hukuk Sistemimizde Mobbing ve Yasal Dayanaklar

Türk hukukunda mobbingi doğrudan ve tek bir maddeyle düzenleyen özel bir kanun bulunmamaktadır. Ancak, çeşitli kanunlardaki hükümler mobbing mağdurlarına hukuki koruma sağlamaktadır:

1. Türk Borçlar Kanunu (TBK):
   • TBK md. 417 (İşverenin İşçiyi Gözetme Borcu): "İşveren, hizmet ilişkisinde İşçinin kişiliğini korumak ve saygı göstermek ve işyerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni sağlamakla, özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramamaları ve bu tür tacizlere karşı korunmaları için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür." Bu madde, işverenin mobbingi önleme ve durdurma yükümlülüğünü açıkça belirtir. İşveren bu yükümlülüğünü yerine getirmezse sorumlu olur.
   • TBK md. 43 (Haksız Fesih): Mobbing nedeniyle iş sözleşmesini fesheden işçi, haklı nedenle fesih yapmış sayılabilir ve kıdem tazminatına hak kazanabilir.
   • TBK md. 58 (Manevi Tazminat): Kişilik haklarına saldırı söz konusu olduğunda manevi tazminat davası açılabilir. Mobbing, çalışanın kişilik haklarına ciddi bir saldırı teşkil eder.
2. 4857 Sayılı İş Kanunu:
   • İş Kanunu md. 24/II-e (İşçi İçin Haklı Fesih Nedeni): İşverenin veya diğer İşçilerin, işyerinde işçinin şeref ve namusuna dokunacak veya cinsel tacizde bulunacak davranışlarda bulunması veya işverenin bu tür davranışları bilmesine rağmen önlem almaması, işçiye iş sözleşmesini haklı nedenle fesih hakkı verir. Bu madde, mobbingin bazı türlerini kapsar. İşçi bu durumda kıdem tazminatına hak kazanır ve işsizlik maaşı alabilir.
   • İş Kanunu md. 77 (İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri): İşveren, işyerinde çalışanların sağlık ve güvenliklerini sağlamakla yükümlüdür. Psikolojik sağlık da bu kapsamdadır.
3. Türk Ceza Kanunu (TCK):
   • Mobbing eylemlerinin her biri tek başına suç teşkil etmeyebilir, ancak bazı mobbing eylemleri Türk Ceza Kanunu kapsamında suç sayılabilir:
     • TCK md. 125 (Hakaret): Küçük düşürücü veya onur zedeleyici ifadeler.
     • TCK md. 107 (Cinsel Taciz): Cinsel taciz içeren eylemler.
     • TCK md. 117 (İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali): İşçinin iş yapmasını engelleme veya işten ayrılmaya zorlama.
     • TCK md. 122 (Nefret ve Ayrımcılık): Mobbingin ayrımcılık saikiyle yapılması.
     • TCK md. 134 (Özel Hayatın Gizliliğini İhlal): Özel hayatın ifşa edilmesi veya kayda alınması.

Mobbinge Maruz Kalan Çalışanın Hukuki Hakları ve Başvuru Yolları

Mobbinge maruz kalan bir çalışanın başvurabileceği çeşitli hukuki yollar ve talepler bulunmaktadır:

1. İş Sözleşmesini Haklı Nedenle Fesih ve Kıdem Tazminatı Talebi:
   • Eğer mobbing eylemleri İş Kanunu md. 24/II-e kapsamına giriyorsa veya TBK md. 417'deki işverenin gözetme borcunu ihlal ediyorsa, işçi iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir. Bu durumda işçi, kıdem tazminatına hak kazanır.
   • Dava Yolu: İş Mahkemesi'nde "Kıdem Tazminatı" davası açılabilir. Dava açmadan önce zorunlu arabuluculuk süreci işletilmelidir.
2. Maddi ve Manevi Tazminat Davası:
   • Mobbing nedeniyle kişilik hakları ihlal edilen, psikolojik veya fiziksel sağlık sorunları yaşayan çalışan, TBK md. 417 ve 58 uyarınca işverene karşı maddi ve manevi tazminat davası açabilir.
   • Maddi tazminat, mobbing nedeniyle oluşan tedavi giderleri, kazanç kayıpları gibi somut zararları kapsarken, manevi tazminat, çekilen acı, üzüntü ve ruhsal yıpranma karşılığında talep edilir.
   • Dava Yolu: İş Mahkemesi'nde veya Asliye Hukuk Mahkemesi'nde (işveren dışındaki mobbing uygulayan kişiye karşı) "Tazminat Davası" açılabilir.
3. İşe İade Davası (Eğer İşten Çıkarıldıysa):
   • Eğer işveren mobbing nedeniyle işçiyi haksız yere işten çıkardıysa ve işçi iş güvencesi kapsamında ise (30 ve üzeri işçi, en az 6 ay kıdem), işçi "İşe İade Davası" açabilir. Mobbing, iş sözleşmesinin feshinde geçerli bir neden olarak kabul edilmez.
   • Dava Yolu: İş Mahkemesi'nde, fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 ay içinde açılır. Zorunlu arabuluculuk sürecinden geçilmelidir.
4. Cumhuriyet Savcılığına Suç Duyurusu:
   • Mobbing eylemlerinin TCK kapsamında bir suç (hakaret, tehdit, cinsel taciz vb.) teşkil etmesi halinde, Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusunda bulunulabilir.
   • Bu yolla, mobbing uygulayan kişi veya kişilerin cezai sorumluluğu araştırılır.
5. Alo 170 veya BİMER/CİMER Başvurusu:
   • Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi "Alo 170" hattı veya Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER) üzerinden şikayet ve ihbarlarda bulunulabilir. Bu yollarla yapılan başvurular, Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri veya diğer ilgili kurumlar tarafından incelenebilir.

Mobbing İspatı ve Deliller

Mobbingin ispatı, genellikle zor bir süreçtir çünkü eylemler genellikle gizli, sistematik ve psikolojiktir. Ancak ispat yükü mobbinge uğradığını iddia eden kişide olmasına rağmen, yargıtay mobbing davalarında bu yükümlülüğü hafifletmiştir. Mağdurun, mobbinge maruz kaldığını gösteren güçlü emareler sunması yeterli olabilir.

Delil olarak kullanılabilecekler şunlardır:

• Yazılı Belgeler: E-postalar, mesajlaşmalar (WhatsApp, SMS vb.), notlar, tutanaklar, uyarı yazıları, performans değerlendirme raporları.
• Tanık Beyanları: Durumu gören veya duyan iş arkadaşları, eski çalışanlar.
• Ses ve Görüntü Kayıtları: Yargıtay'ın bu konudaki kararları değişebilse de, bazen yasadışı yollarla elde edilmiş olsa dahi, başkaca bir ispat olanağı bulunmaması durumunda delil olarak kabul edilebilir. Ancak bu kayıtların elde ediliş şekli, hukuka aykırı suç teşkil edebilir. Bu nedenle bir avukatla mutlaka istişare edilmelidir.
• Sağlık Raporları: Mobbingin neden olduğu depresyon, anksiyete, uyku bozuklukları gibi psikolojik veya fiziksel rahatsızlıkları gösteren doktor raporları.
• Sosyal Medya Paylaşımları: Dolaylı yoldan mobbinge işaret eden paylaşımlar.

Önleyici Tedbirler ve Kurumsal Sorumluluk

İşverenler, mobbingin önlenmesi ve ortadan kaldırılması konusunda yasal bir yükümlülüğe sahiptir. İşyerlerinde aşağıdaki önlemler alınabilir:

• Mobbing karşıtı politikalar ve prosedürler oluşturulması.
• Çalışanlara ve yöneticilere mobbing konusunda eğitim verilmesi.
• Şikayet mekanizmalarının oluşturulması ve bu şikayetlerin etkin bir şekilde soruşturulması.
• Mobbing mağdurlarına destek sağlanması.
• Mobbing uygulayanlara karşı disiplin cezalarının uygulanması.

Sonuç

İşyerinde mobbing, çalışanların sağlığını, iş hayatını ve genel refahını derinden etkileyen ciddi bir sorundur. Türk Borçlar Kanunu, İş Kanunu ve Türk Ceza Kanunu gibi yasal düzenlemeler, mobbinge maruz kalan çalışanlara önemli hukuki haklar tanımaktadır. İşverenin gözetme borcu, haklı fesih nedenleri, maddi ve manevi tazminat talepleri ve cezai sorumluluk, mobbing mağdurlarının başvurabileceği başlıca yollardır.

Ancak, mobbing davaları ispat açısından zorluklar barındırabilir ve hukuki süreçlerin karmaşıklığı, profesyonel bir destek almayı elzem kılar. İş hukuku alanında uzman bir avukat, mobbinge maruz kalan çalışanın haklarını doğru tespit edecek, delillerin toplanmasına yardımcı olacak ve yasal süreci en etkin şekilde yürüterek hak kaybı yaşanmasının önüne geçecektir. Unutmayın, mobbinge sessiz kalmak yerine hukuki yollara başvurmak, hem bireysel hakların korunması hem de daha sağlıklı bir çalışma ortamının oluşması için atılması gereken önemli bir adımdır.

Türkiye, deprem riski yüksek bir coğrafyada yer alması nedeniyle, mevcut yapı stoğunun yenilenmesi ve afetlere karşı daha dirençli şehirler oluşturulması hayati bir öneme sahiptir. Bu bağlamda, "Kentsel Dönüşüm" olarak bilinen ve 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ile çerçevesi çizilen süreçler, hem devletin hem de vatandaşların gündeminde önemli bir yer tutmaktadır. Kentsel dönüşüm süreci, malikler, kiracılar ve sınırlı ayni hak sahipleri için karmaşık hukuki, ekonomik ve sosyal sonuçlar doğurabilir. Bu rehberde, kentsel dönüşüm hukukunun temel prensiplerini, riskli yapı tespiti sürecini, hak sahiplerinin sahip olduğu hakları ve dikkat etmeleri gereken önemli noktaları detaylıca inceleyeceğiz.

Kentsel Dönüşüm Nedir?

Kentsel dönüşüm, şehirlerde mevcut yapı stoğunun (özellikle riskli, eski ve çarpık yapılaşmaların) yıkılarak yerine depreme dayanıklı, modern ve planlı yapıların inşa edilmesi sürecidir. Bu süreç, sadece binaların yıkılıp yeniden yapılması değil, aynı zamanda altyapının iyileştirilmesi, yeşil alanların artırılması ve sosyal donatı alanlarının oluşturulması gibi kapsamlı bir kentsel yenilemeyi de içerir.

Kentsel dönüşümün temel yasal dayanağı, 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ve bu Kanuna dayalı çıkarılan uygulama yönetmelikleridir. Kanunun amacı, afet riskleri altındaki alanlar ile bu alanlar dışındaki riskli yapıların bulunduğu arsa ve arazilerde, fen ve sanat norm ve standartlarına uygun, sağlıklı ve güvenli yaşam çevreleri oluşturmaktır (md. 1).

Riskli Yapı Tespiti Süreci

Kentsel dönüşüm sürecinin ilk ve en önemli adımı, bir yapının "riskli yapı" olarak tespit edilmesidir.

1. Başvuru ve Yetkili Kurumlar: Riskli yapı tespiti, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından lisanslandırılmış kurumlar (üniversiteler, belediyeler, özel şirketler) tarafından yapılır. Malikler, riskli olduğunu düşündükleri binaları için bu kurumlara başvuruda bulunabilirler.
2. Raporun Hazırlanması: Yetkili kurum, binanın depreme dayanıklılığını, zeminini ve yapısal özelliklerini inceleyerek bir "Riskli Yapı Tespit Raporu" hazırlar.
3. Tapu Müdürlüğüne Bildirim: Hazırlanan rapor, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'ne bildirilir. Tapu kütüğüne "riskli yapı" şerhi işlenir. Bu şerh, malikin bu binayı satmasına engel değildir ancak alıcı, binanın riskli olduğunu bilerek satın alır.
4. Maliklere Tebliğ ve İtiraz Süresi: Riskli yapı tespit raporu, Tapu Müdürlüğü tarafından tüm maliklere tebliğ edilir. Malikler, tebliğden itibaren 15 gün içinde bu rapora itiraz edebilirler. İtirazlar, Çevre, Şehircilik ve İklim Dönüşümü Müdürlüğü'ne yapılır. İtiraz süreci sonunda itiraz reddedilirse veya itiraz edilmezse, rapor kesinleşir.
5. Tahliye ve Yıkım Tebligatı: Raporun kesinleşmesinin ardından, riskli yapıdaki maliklere ve kiracılara tahliye ve yıkım için süre veren bir tebligat gönderilir. Bu süre genellikle 60 gün + 30 gün ek süredir.

Hak Sahiplerinin Hakları ve Seçenekleri

Riskli yapı tespiti kesinleştikten sonra, hak sahipleri (malikler, kiracılar, sınırlı ayni hak sahipleri) için farklı seçenekler ve haklar doğar:

A. Maliklerin Hakları:

1. Dönüşüm Projesinin Kabulü (2/3 Çoğunluk):
   • Riskli yapının yıkılmasının ardından, malikler kendi aralarında bir arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi imzalayarak veya kat karşılığı inşaat sözleşmesi yaparak yeni bir bina inşa etmeye karar verebilirler.
   • Bu kararın alınması için Kanun, paydaşların en az üçte ikisinin (2/3) oybirliği değil, oyçokluğuyla karar almasını yeterli görür (6306 S.K. md. 6).
   • Eğer bu çoğunluk sağlanırsa, karara katılmayan maliklerin hisseleri, anlaşmaya katılan diğer paydaşlar veya Bakanlık tarafından satışa çıkarılabilir. Bu durumda satış bedeli, hak sahibine ödenir.
2. Yeniden Yapım ve Kira Yardımı/Faiz Desteği:
   • Yeni binanın yapımı süresince, maliklere Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından "kira yardımı" veya "faiz desteği" verilebilir (6306 S.K. md. 5).
   • Kira yardımı, taşınma ve geçici konut giderlerini karşılamaya yöneliktir. Faiz desteği ise bankalardan alınacak dönüşüm kredileri için sağlanır.
3. Borçlandırma ve Gayrimenkul Satışı:
   • Yeni yapılacak binanın maliyetini karşılayamayan malikler, Bakanlık tarafından belirlenen koşullarda borçlanabilirler veya bağımsız bölümlerinden birini satarak finansman sağlayabilirler.
4. Uygulama Alanı Dışında Başka Bir Alanda Konut/İşyeri Edindirme:
   • Çok nadir durumlarda ve Bakanlık onayıyla, eğer eski yerinde dönüşüm mümkün değilse, maliklere uygulama alanı dışında başka bir alanda konut veya işyeri edindirme seçeneği sunulabilir.

B. Kiracıların Hakları:

1. Kira Yardımı veya Konut Edindirme Hakkı:
   • Riskli yapının tahliyesiyle mağdur olan kiracılara, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından "kira yardımı" sağlanır (6306 S.K. Uygulama Yönetmeliği). Bu yardım genellikle sınırlı bir süre için (örn: 18 ay) ödenir.
   • Nadiren de olsa, bazı projelerde kiracılara öncelikli konut edindirme imkanı sunulabilir.
2. Tahliye ve Kira Sözleşmesinin Sona Ermesi:
   • Riskli yapının tahliyesi için verilen süre sonunda kiracının tahliye etmesi zorunludur. Kira sözleşmesi, kiralananın yıkılmasıyla kendiliğinden sona erer.

C. Sınırlı Ayni Hak Sahiplerinin Hakları:

İpotek, intifa hakkı, oturma hakkı gibi sınırlı ayni hak sahipleri de dönüşüm sürecinden etkilenirler. Hakları, yeni yapılacak yapılar üzerinde devam eder veya bedele dönüşebilir.

Kentsel Dönüşüm Sürecinde Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar

1. Raporun İncelenmesi ve İtiraz Hakkı: Riskli yapı tespit raporunu dikkatlice inceleyin. Eğer rapora itiraz etmek isterseniz, 15 günlük yasal süreye dikkat ederek itirazınızı Çevre, Şehircilik ve İklim Dönüşümü Müdürlüğü'ne yapın.
2. Dönüşüm Kararına Katılım ve Takip: Malikler toplantılarına mutlaka katılın ve alınacak kararları (2/3 çoğunlukla) takip edin. Alınan kararların tutanağını ve sözleşmeleri detaylıca inceleyin.
3. Sözleşme İncelemesi: Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi veya kat karşılığı inşaat sözleşmesi gibi belgeler, gelecekteki haklarınızı doğrudan etkileyecektir. Bu sözleşmelerin her maddesini bir avukat ve gerekirse bir gayrimenkul değerleme uzmanı ile birlikte incelemeden asla imzalamayın. Özellikle daire sayısı, metrekareleri, ortak alanlar, teknik şartname, teslim süresi, gecikme cezaları gibi hususlar çok önemlidir.
4. Kira Yardımı Başvurusu: Kira yardımı almak istiyorsanız, tahliye tarihinden itibaren yasal süreler içinde (genellikle 1 yıl) ilgili belediyeye veya İl Çevre, Şehircilik ve İklim Dönüşümü Müdürlüğü'ne başvurunuzu yapın.
5. Ortaklığın Giderilmesi veya Satış Süreci: Eğer 2/3 çoğunluk sağlanır ve hissenizin satılması gündeme gelirse, hissenizin değerini doğru tespit ettirmek için bağımsız bir değerleme uzmanından destek alın. Satış sürecinin hukuka uygun ilerlediğinden emin olun.
6. Uygulama Alanı (Riskli Alan/Riskli Yapı): Kentsel dönüşüm, "riskli alan" ve "riskli yapı" olmak üzere iki farklı şekilde uygulanabilir. Riskli alan tespiti Bakanlık veya belediyeler tarafından yapılırken, riskli yapı tespiti malikin başvurusu üzerine de yapılabilir. Uygulanan yönteme göre süreç ve haklar farklılık gösterebilir.
7. Vergi Muafiyetleri: Kentsel dönüşüm kapsamındaki bazı işlemler (tapu harcı, damga vergisi, KDV) belirli muafiyetlere tabi olabilir. Bu muafiyetleri iyi araştırın.
8. Hukuki Destek: Kentsel dönüşüm süreci, teknik, hukuki ve mali birçok boyutu olan karmaşık bir süreçtir. Sürecin her aşamasında, hak kaybı yaşamamak ve menfaatlerinizi en üst düzeyde korumak adına, gayrimenkul hukuku ve kentsel dönüşüm konusunda uzman bir avukattan profesyonel hukuki danışmanlık almanız elzemdir.

Sonuç

Kentsel dönüşüm, Türkiye'nin deprem gerçeği karşısında bir zorunluluktur. Ancak bu süreç, malikler, kiracılar ve diğer hak sahipleri için ciddi hukuki ve mali sonuçlar doğurabilir. 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun, sürecin yasal çerçevesini çizerken, hak sahiplerinin de belirli hak ve yükümlülüklerini belirler. Riskli yapı tespiti, tahliye, karar alma süreçleri, sözleşmelerin hazırlanması ve hakların kullanımı gibi aşamaların her biri, dikkatli ve bilinçli bir yaklaşım gerektirir.

Bu karmaşık süreçte doğru kararlar verebilmek, hak kaybı yaşamamak ve kentsel dönüşümden en faydalı şekilde çıkabilmek için, alanında uzman bir avukatın rehberliği vazgeçilmezdir. Avukatınız, hukuki süreçleri takip edecek, sözleşmeleri inceleyecek, haklarınızı savunacak ve olası uyuşmazlıkların çözümünde size yol gösterecektir. Unutmayın, bilgi ve profesyonel destek, kentsel dönüşüm sürecinde güvenceniz olacaktır.

Gayrimenkul piyasasının dinamikleri ve yaşam koşulları, kira ilişkilerini hem kiraya veren (mal sahibi) hem de kiracı için önemli bir gündem maddesi haline getirmiştir. Bir kira sözleşmesinin imzalanmasıyla başlayan bu ilişki, genellikle belirli bir süre devam eder. Ancak bazı durumlarda, kiraya veren veya kiracı, kira sözleşmesini sonlandırmak ve kiralananın tahliyesini talep etmek isteyebilir. Kiracının kiralanandan çıkarılması anlamına gelen "tahliye", Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve İcra ve İflas Kanunu (İİK) tarafından sıkı kurallara bağlanmış hukuki bir süreçtir. Bu rehberde, kiraya verenin hangi durumlarda tahliye davası açabileceğini, kiracının haklarını, tahliye nedenlerini ve yasal süreçleri detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Kira Sözleşmesi ve Tahliye İlişkisi

Türk Borçlar Kanunu'nun 347. maddesi, konut ve çatılı işyeri kiralarında sözleşmenin yenilenmesini düzenler: "Konut ve çatılı işyeri kiralarında kiracı, sözleşmenin bitiminden en az onbeş gün önce bildirimde bulunmadıkça, sözleşme aynı koşullarla bir yıl için uzatılmış sayılır. Kiraya veren, sözleşme süresinin bitimine dayanarak sözleşmeyi sona erdiremez. Ancak, on yıllık uzama süresi sonunda kiraya veren, bu süreyi izleyen her uzama yılının bitiminden en az üç ay önce bildirimde bulunmak koşuluyla, herhangi bir sebep göstermeksizin sözleşmeyi sona erdirebilir." Bu madde, kiracıyı koruyucu nitelikte olup, kiraya verenin keyfi tahliyelerini engeller. Kiraya veren, yalnızca kanunda belirtilen haklı tahliye nedenlerinin varlığı halinde tahliye davası açabilir.

Kiraya Verenin Tahliye Davası Açma Nedenleri

Kiraya verenin tahliye davası açabileceği nedenler, Türk Borçlar Kanunu'nda sınırlı sayıda (sınırlı sayı ilkesi) ve açıkça belirtilmiştir. Başlıca tahliye nedenleri şunlardır:

A. Kiraya Verenden Kaynaklanan Tahliye Nedenleri (TBK md. 350-351)

1. Gereksinim Nedeniyle Tahliye (İhtiyaç Nedeniyle Tahliye - TBK md. 350/1):
   • Kiraya verenin kendisinin, eşinin, altsoyunun (çocuğu, torunu), üstsoyunun (annesi, babası, dedesi, ninesi) veya kanun gereği bakmakla yükümlü olduğu diğer kişilerin konut veya işyeri ihtiyacı için kiralananı kullanma zorunluluğu olmasıdır.
   • Şartlar:
     • İhtiyaç gerçek, samimi ve zorunlu olmalıdır. Keyfi bir ihtiyaç yeterli değildir.
     • İhtiyaç nedeniyle tahliye davası, belirli süreli sözleşmelerde sürenin sonunda, belirsiz süreli sözleşmelerde ise fesih dönemine uygun olarak açılabilir. Genellikle sözleşme bitiminden itibaren 1 ay içinde dava açılmalıdır.
     • Tahliye gerçekleştikten sonra kiraya veren, üç yıl boyunca kiralananı eski kiracısından başkasına kiralayamaz. Bu kurala uyulmazsa, eski kiracıya tazminat ödeme yükümlülüğü doğar (TBK md. 355).
2. Yeniden İnşa ve İmar Nedeniyle Tahliye (TBK md. 350/2):
   • Kiralananın yeniden inşası veya imar amacıyla esaslı onarımı, genişletilmesi veya değiştirilmesi gerektiğinde ve bu işlemler sırasında kiralananın boşaltılması zorunlu ise.
   • Şartlar:
     • Yeniden inşa veya esaslı onarım projesi bulunmalı ve bu proje idari makamlardan (belediye vb.) onay almış olmalıdır.
     • Kiralananın boşaltılması zorunlu olmalıdır.
     • Tahliye gerçekleştikten sonra, kiraya veren yeni yapıyı eski kiracısına öncelikli olarak kiralamak zorundadır (TBK md. 355).
3. Yeni Malikin Gereksinimi Nedeniyle Tahliye (TBK md. 351):
   • Kiralananı sonradan edinen yeni malik (satın alma, miras vb. yollarla), kendisinin, eşinin, altsoyunun, üstsoyunun veya bakmakla yükümlü olduğu kişilerin konut veya işyeri gereksinimi nedeniyle kiralananı kullanma zorunluluğu varsa.
   • Şartlar:
     • Yeni malik, kiralananı edindiği tarihten itibaren 1 ay içinde durumu kiracıya yazılı olarak bildirmeli ve 6 ay sonra tahliye davası açabilir.
     • Veya sözleşme süresinin sonunda dava açabilir.
     • Bu durum da gerçek, samimi ve zorunlu olmalıdır.

B. Kiracıdan Kaynaklanan Tahliye Nedenleri (TBK md. 352)

1. Kiracının Tahliye Taahhüdü (TBK md. 352/1):
   • Kiracının, kiralananı belirli bir tarihte boşaltmayı yazılı olarak taahhüt etmesi durumunda.
   • Şartlar:
     • Tahliye taahhüdü, kira sözleşmesi imzalandıktan sonra (farklı bir tarihte) ve yazılı olarak verilmelidir. Aynı gün imzalanan taahhütler Yargıtay tarafından geçerli kabul edilmeyebilir.
     • Tahliye taahhüdünde tahliye tarihi açıkça belirtilmelidir.
     • Kiraya veren, taahhütte belirtilen tarihten itibaren 1 ay içinde icra dairesine başvurarak tahliye talebinde bulunabilir veya tahliye davası açabilir.
2. İki Haklı İhtar Nedeniyle Tahliye (TBK md. 352/2):
   • Kiracının bir kira yılı içinde iki haklı ihtara neden olması durumunda.
   • Şartlar:
     • Aynı kira yılı içinde iki farklı kira bedelini ödememesi nedeniyle yazılı olarak ihtar çekilmiş olmalıdır.
     • Her iki ihtarda da kira bedelinin ödenmesi için belirli bir süre verilmiş olmalı ve bu süre içinde ödeme yapılmamış olmalıdır.
     • İhtarlar, farklı kira dönemlerine ait olmalıdır.
     • Tahliye davası, kira yılının bitiminden itibaren 1 ay içinde açılmalıdır.
3. Kiracının veya Birlikte Yaşadığı Kişilerin Aynı Belediyenin Sınırları İçinde Konut Sahibi Olması Nedeniyle Tahliye (TBK md. 352/3):
   • Kiracının veya birlikte yaşadığı eşinin, aynı ilçe veya belde sınırları içinde oturmaya elverişli bir konutu varsa ve bu durum kiraya veren tarafından sonradan öğrenilmişse.
   • Şartlar:
     • Kiracının veya eşinin oturmaya elverişli bir konutu bulunmalıdır.
     • Bu durum, kira sözleşmesi kurulduktan sonra veya kurulurken kiraya veren tarafından bilinmemelidir.
     • Tahliye davası, bu durumun öğrenildiği tarihten itibaren 1 ay içinde açılmalıdır.

İcra Takibi Yoluyla Tahliye (İİK md. 269 vd.)

Kira bedelinin ödenmemesi durumunda, kiraya veren icra takibi yoluyla da tahliye talep edebilir.

• Ödeme Emri ve Tahliye İstemli Takip: Kiraya veren, ödenmeyen kira bedelleri için icra dairesine başvurarak, hem borcun ödenmesini hem de borç ödenmezse kiralananın tahliyesini içeren bir "ödeme emri" gönderilmesini talep edebilir (İİK md. 269).
• Ödeme Süresi: Ödeme emrinin tebliğinden itibaren kiracının 7 gün içinde itiraz etme veya 30 gün içinde borcu ödeme süresi vardır (konut ve çatılı işyeri kiralarında).
• İtirazın Olmaması veya Borcun Ödenmemesi: Eğer kiracı süresi içinde itiraz etmez veya borcu ödemezse, kira sözleşmesi kendiliğinden feshedilmiş sayılır ve kiraya veren tahliye talebinde bulunabilir. Kiracı itiraz ederse, kiraya verenin "itirazın kaldırılması" veya "itirazın iptali" davası açması gerekir.

Tahliye Davası Süreci ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

1. Dilekçe Hazırlığı ve Mahkemeye Başvuru: Tahliye davası, Sulh Hukuk Mahkemesi'nde açılır. Davanın nedeni (gereksinim, tahliye taahhüdü vb.) açıkça belirtilmeli ve ilgili deliller (kira sözleşmesi, ihtarnameler, tapu kayıtları, tahliye taahhüdü vb.) dilekçeye eklenmelidir.
2. Arabuluculuk: Konut ve çatılı işyeri kiralarından kaynaklanan tahliye davaları (ödeme yapılmaması hariç) için, dava açmadan önce 7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu kapsamında zorunlu arabuluculuk sürecine başvurmak gereklidir. Arabuluculukta anlaşma sağlanamazsa dava açılabilir. Kira bedelinin ödenmemesinden kaynaklanan tahliye davalarında arabuluculuk zorunlu değildir.
3. Yargılama Süreci: Mahkeme, tarafları dinler, delilleri toplar, keşif yapabilir (gerektiğinde). Tahliye talebinin haklı olup olmadığına karar verir.
4. Tahliye Kararının İcrası: Mahkeme tahliye kararı verdiğinde, kiracıya kararı tebliğ eder. Kiracı, karara rağmen tahliye etmezse, kiraya veren icra dairesi aracılığıyla "ilamlı icra" yoluyla tahliyeyi sağlayabilir. İcra dairesi, kiracıya belirli bir süre (genellikle 10 gün) verir ve bu sürede tahliye etmezse zorla tahliye gerçekleştirilir.

Kiracının Hakları ve Savunma İmkanları

Kiracı, tahliye davası ile karşılaştığında haklarını bilerek savunma yapabilir:

• İtiraz Hakkı: Kira bedelinin ödenmediği gerekçesiyle başlatılan icra takibine veya açılan tahliye davasına süresi içinde itiraz ederek takibi durdurabilir.
• İhtiyacın Gerçek Olmadığı İddiası: Kiraya verenin "gereksinim" iddiasının gerçek veya samimi olmadığını ispat etmeye çalışabilir.
• Tahliye Taahhüdünün Geçersizliği: Tahliye taahhüdünün kira sözleşmesiyle aynı tarihte alındığını veya baskı altında verildiğini iddia edebilir.
• İki Haklı İhtarın Şartlarının Oluşmaması: İhtarların usulüne uygun olmadığını, farklı kira dönemlerine ait olmadığını veya ödemenin yapıldığını savunabilir.
• Tadilatın Esaslı Olmadığı İddiası: Yeniden inşa veya imar nedeninin gerçek olmadığını, tadilatın kiralananın boşaltılmasını gerektirmediğini savunabilir.

Sonuç

Kira ilişkisi, Türk Borçlar Kanunu'nda kiracıyı koruyucu hükümlerle düzenlenmiş hassas bir alandır. Kiraya veren, kiracıyı ancak kanunda belirtilen sınırlı ve haklı nedenlerle tahliye edebilir. Gereksinim, yeniden inşa, tahliye taahhüdü, iki haklı ihtar veya kira bedelinin ödenmemesi gibi nedenler, tahliye davası açma imkanı sunar.

Ancak, tahliye davası süreçleri, hukuki bilgi, yasal sürelerin takibi, delillerin doğru sunulması ve dava stratejisinin belirlenmesi açısından oldukça karmaşıktır. Hem kiraya verenlerin haklı tahliye taleplerini doğru bir şekilde ileri sürmeleri hem de kiracıların haksız tahliye taleplerine karşı haklarını etkin bir şekilde savunmaları için alanında uzman bir gayrimenkul ve kira hukuku avukatından profesyonel hukuki destek almaları hayati önem taşımaktadır. Avukatınız, sürecin her aşamasında size rehberlik edecek, hak kaybı yaşanmamasını sağlayacak ve adalet arayışınızda en doğru yolu gösterecektir. Unutmayın, kira ilişkilerindeki anlaşmazlıklar, doğru hukuki adımlarla çözülebilir.

Dijital çağda, kişisel verilerimiz hayatımızın her alanında aktif bir şekilde kullanılmaktadır. İnternet sitelerine üye olurken, online alışveriş yaparken, sosyal medyada paylaşım yaparken veya bankacılık işlemleri gerçekleştirirken sürekli olarak kişisel bilgilerimizi paylaşıyoruz. Bu durum, kişisel verilerin korunması ve gizliliğin sağlanması ihtiyacını her zamankinden daha önemli hale getirmiştir. Türkiye'de bu alandaki temel yasal düzenleme, 7 Nisan 2016 tarihinde yürürlüğe giren 6698 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK)'dur. Bu rehberde, KVKK'nın temel prensiplerini, kişisel verilerin işlenmesi şartlarını, veri sahiplerinin (yani bizlerin) haklarını ve bu hakların nasıl kullanılacağını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Kişisel Veri ve İşleme Kavramı Nedir? (KVKK md. 3)

6698 Sayılı KVKK'nın 3. maddesi, "kişisel veri" ve "kişisel verilerin işlenmesi" kavramlarını tanımlar:

• Kişisel Veri: "Kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgi." Örneğin; ad-soyad, T.C. kimlik numarası, adres, telefon numarası, e-posta adresi, parmak izi, fotoğraf, sağlık bilgileri, genetik bilgiler, dini inanç, siyasi görüş, cinsel hayat gibi bilgiler kişisel veridir.
• Kişisel Verilerin İşlenmesi: "Kişisel verilerin tamamen veya kısmen otomatik olan ya da bir veri kayıt sisteminin parçası olmak kaydıyla otomatik olmayan yollarla elde edilmesi, kaydedilmesi, depolanması, muhafaza edilmesi, değiştirilmesi, yeniden düzenlenmesi, açıklanması, aktarılması, devralınması, elde edilebilir hâle getirilmesi, sınıflandırılması ya da kullanılmasının engellenmesi gibi veriler üzerinde gerçekleştirilen her türlü işlem." Bu tanım, veri toplamadan silmeye kadar her türlü eylemi kapsar.

Veri Sorumlusu ve Veri İşleyen Kimlerdir?

• Veri Sorumlusu (KVKK md. 3): "Kişisel verilerin işleme amaçlarını ve vasıtalarını belirleyen, veri kayıt sisteminin kurulmasından ve yönetilmesinden sorumlu olan gerçek veya tüzel kişi." Örneğin, bir banka, e-ticaret sitesi veya hastane, topladığı kişisel veriler için veri sorumlusudur.
• Veri İşleyen (KVKK md. 3): "Veri sorumlusunun verdiği yetkiye dayanarak onun adına kişisel verileri işleyen gerçek veya tüzel kişi." Örneğin, bir veri yedekleme şirketi veya çağrı merkezi.

Veri sorumluları, KVKK'ya uyumdan birincil derecede sorumludur.

Kişisel Verilerin İşlenmesinin Temel Prensipleri (KVKK md. 4)

KVKK'nın 4. maddesi, kişisel verilerin işlenmesinde uyulması gereken temel prensipleri belirler. Bu prensiplere aykırı hiçbir veri işleme faaliyeti hukuka uygun kabul edilemez:

1. Hukuka ve Dürüstlük Kuralına Uygun Olma: Veriler, yasalara uygun ve şeffaf bir şekilde işlenmelidir.
2. Doğru ve Gerektiğinde Güncel Olma: İşlenen veriler doğru olmalı ve değiştiğinde güncellenmelidir.
3. Belirli, Açık ve Meşru Amaçlar İçin İşlenme: Veriler hangi amaçla işlendiği açıkça belirtilmeli ve bu amaç yasal ve meşru olmalıdır.
4. İşlendikleri Amaçla Bağlantılı, Sınırlı ve Ölçülü Olma: Sadece gerekli olan veriler, işleme amacıyla bağlantılı olarak toplanmalıdır.
5. İlgili Mevzuatta Öngörülen veya İşlendikleri Amaç İçin Gerekli Olan Süre Kadar Muhafaza Edilme: Veriler, yasalarda belirtilen süreler kadar veya işlendikleri amaç ortadan kalkana kadar saklanmalıdır.

Kişisel Verilerin İşlenme Şartları (KVKK md. 5, 6)

Kişisel veriler, Kanun'da belirtilen şartlardan en least birinin bulunması halinde işlenebilir. Bu şartlar, "açık rıza" ve diğer istisnai haller olarak ikiye ayrılır:

A. Genel Nitelikli Kişisel Verilerin İşlenmesi Şartları (KVKK md. 5):

1. İlgili Kişinin Açık Rızası: En temel işleme şartıdır. Kişinin, belirli bir konuya ilişkin, bilgilendirilmeye dayanan ve özgür iradesiyle açıklanan rızasıdır.
2. Kanunlarda Açıkça Öngörülmesi: İlgili kanunlarda veri işlemenin açıkça zorunlu kılınması.
3. Fiili İmkansızlık Nedeniyle Rızasını Açıklayamayacak Durumda Olma: Fiili imkansızlık nedeniyle rızasını açıklayamayacak durumda bulunan veya rızası hukuken geçerli sayılmayan kişinin hayatı veya beden bütünlüğünün korunması için zorunlu olması.
4. Sözleşmenin Kurulması veya İfası İçin Gerekli Olması: Bir sözleşmenin kurulması veya ifasıyla doğrudan doğruya ilgili olması kaydıyla, sözleşmenin taraflarına ait kişisel verilerin işlenmesinin gerekli olması.
5. Veri Sorumlusunun Hukuki Yükümlülüğünü Yerine Getirmesi: Veri sorumlusunun hukuki bir yükümlülüğünü yerine getirebilmesi için zorunlu olması.
6. İlgili Kişinin Alenileştirmesi: İlgili kişinin kendisi tarafından alenileştirilmiş olması.
7. Hak Kurulması, Kullanılması veya Korunması İçin Zorunlu Olması: Bir hakkın tesisi, kullanılması veya korunması için veri işlemenin zorunlu olması.
8. Meşru Menfaat İçin İşlenmesi: İlgili kişinin temel hak ve özgürlüklerine zarar vermemek kaydıyla, veri sorumlusunun meşru menfaatleri için veri işlenmesinin zorunlu olması.

B. Özel Nitelikli Kişisel Verilerin İşlenmesi Şartları (KVKK md. 6):

Özel nitelikli kişisel veriler, daha hassas oldukları için daha sıkı koruma altındadır. Bunlar; kişilerin ırkı, etnik kökeni, siyasi düşüncesi, felsefi inancı, dini, mezhebi veya diğer inançları, kılık ve kıyafeti, dernek, vakıf ya da sendika üyeliği, sağlığı, cinsel hayatı, ceza mahkûmiyeti ve güvenlik tedbirleriyle ilgili verileri ile biyometrik ve genetik verileridir.

• Açık Rıza: Özel nitelikli kişisel veriler, ilgili kişinin açık rızası olmadan işlenemez.
• İstisnalar: Sağlık ve cinsel hayat dışındaki özel nitelikli kişisel veriler, kanunlarda açıkça öngörülmesi halinde ilgili kişinin açık rızası aranmaksızın işlenebilir. Sağlık ve cinsel hayata ilişkin kişisel veriler ise, ancak kamu sağlığının korunması, koruyucu hekimlik, tıbbî teşhis, tedavi ve bakım hizmetlerinin yürütülmesi, sağlık hizmetleri ile finansmanının planlanması ve yönetimi amacıyla, sır saklama yükümlülüğü altında bulunan kişiler veya yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından ilgilinin açık rızası aranmaksızın işlenebilir.

Veri Sahibinin Hakları (KVKK md. 11)

KVKK, kişisel verileri işlenen gerçek kişilere (veri sahiplerine) önemli haklar tanır. Bu haklar, Kanun'un 11. maddesinde detaylıca belirtilmiştir:

Herkes, veri sorumlusuna başvurarak kendisiyle ilgili;

1. Kişisel Veri İşlenip İşlenmediğini Öğrenme: Verilerinin işlenip işlenmediğini sorgulama hakkı.
2. Kişisel Verileri İşlenmişse Buna İlişkin Bilgi Talep Etme: Verileri işlenmişse, hangi verilerinin işlendiği hakkında bilgi alma hakkı.
3. Kişisel Verilerin İşlenme Amacını ve Amacına Uygun Kullanılıp Kullanılmadığını Öğrenme: Verilerin hangi amaçla toplandığını ve bu amaca uygun kullanılıp kullanılmadığını öğrenme hakkı.
4. Yurt İçinde veya Yurt Dışında Kişisel Verilerin Aktarıldığı Üçüncü Kişileri Bilme: Verilerinin kimlerle paylaşıldığını öğrenme hakkı.
5. Kişisel Verilerin Eksik veya Yanlış İşlenmiş Olması Hâlinde Bunların Düzeltilmesini İsteme: Yanlış veya eksik verilerinin düzeltilmesini talep etme hakkı.
6. Kanunda Öngörülen Şartlar Çerçevesinde Kişisel Verilerin Silinmesini veya Yok Edilmesini İsteme: Verilerinin işlenme amacı ortadan kalktığında veya rıza geri çekildiğinde silinmesini veya yok edilmesini talep etme hakkı.
7. Düzeltme/Silme/Yok Etme İşlemlerinin Verilerin Aktarıldığı Üçüncü Kişilere Bildirilmesini İsteme: Verilerinin düzeltilmesi veya silinmesi durumunda, bu durumun verilerin aktarıldığı üçüncü kişilere de bildirilmesini isteme hakkı.
8. İşlenen Verilerin Münhasıran Otomatik Sistemler Vasıcıtasıyla Analiz Edilmesi Suretiyle Kişinin Kendisi Aleyhine Bir Sonucun Ortaya Çıkmasına İtiraz Etme: Sadece otomatik sistemler tarafından verilen kararların (örneğin kredi notu belirleme) aleyhine sonuç doğurması halinde buna itiraz etme hakkı.
9. Kişisel Verilerin Kanuna Aykırı Olarak İşlenmesi Sebebiyle Zarara Uğraması Hâlinde Zararın Giderilmesini Talep Etme: Verilerinin hukuka aykırı işlenmesi nedeniyle zarar görmesi halinde tazminat talep etme hakkı.

Hakların Kullanılması ve Başvuru Süreci (KVKK md. 13, 14)

Veri sahipleri, yukarıda belirtilen haklarını kullanmak için öncelikle veri sorumlusuna başvurmak zorundadır (KVKK md. 13).

1. Başvuru Yöntemi: Başvuru, yazılı olarak (taahhütlü posta ile, noter aracılığıyla) veya Kişisel Verileri Koruma Kurumu (KVKK) tarafından belirlenen diğer yöntemlerle (güvenli elektronik imza, mobil imza, veri sorumlusunun kayıtlı e-posta adresi gibi) yapılabilir.
2. Başvurunun İçeriği: Başvuruda; ad, soyad, imza, T.C. kimlik numarası, adres, varsa e-posta adresi, telefon numarası ve talep açıkça belirtilmelidir.
3. Cevap Süresi: Veri sorumlusu, başvuruyu en geç 30 gün içinde ücretsiz olarak sonuçlandırmak zorundadır. Ancak işlemin ayrıca bir maliyet gerektirmesi halinde, KVKK tarafından belirlenen tarifeye göre ücret talep edilebilir.
4. Şikayet Yolu (KVKK md. 14): Eğer veri sorumlusu başvuruyu süresinde veya gereği gibi cevaplamazsa ya da veri sahibinin talebi reddedilirse, veri sahibi, veri sorumlusuna başvurduğu tarihten itibaren 30 gün ve her halde başvuru tarihinden itibaren 60 gün içinde Kişisel Verileri Koruma Kurulu'na (KVKK Kurul) şikayette bulunabilir. Kurul, şikayetleri inceleyerek karar verir ve gerekli görürse idari para cezası uygulayabilir veya hukuka aykırı durumun düzeltilmesini emredebilir.
5. Yargı Yolu: Kurul kararlarına karşı İdari Yargı yoluna başvurulabilir. Ayrıca, kişisel verilerinin hukuka aykırı işlenmesi nedeniyle zarara uğrayan kişiler, genel hükümlere göre tazminat davası açabilirler.

KVKK İhlallerinde Yaptırımlar (KVKK md. 18)

KVKK'ya aykırı hareket eden veri sorumlularına idari para cezaları uygulanır. Bu cezaların miktarı, ihlalin niteliğine ve Kanun'da belirtilen sınırlara göre değişir. Örneğin, aydınlatma yükümlülüğünü yerine getirmeyenlere, veri güvenliğine ilişkin yükümlülükleri ihlal edenlere veya Kurul kararlarına uymayanlara para cezası verilebilir. Ayrıca, kişisel verilerin hukuka aykırı olarak elde edilmesi veya yayılması gibi durumlarda Türk Ceza Kanunu kapsamında cezai yaptırımlar da (TCK md. 135-140) uygulanabilir.

Sonuç

Kişisel verilerin korunması, dijital çağda her bireyin temel bir hakkıdır ve bu hak, 6698 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ile güvence altına alınmıştır. KVKK, kişisel verilerin toplanmasından saklanmasına, işlenmesinden aktarılmasına kadar tüm süreçleri düzenlerken, veri sahiplerine de önemli haklar (bilgi edinme, düzeltme, silme, itiraz etme gibi) tanımaktadır.

Günümüzün karmaşık dijital ortamında, kişisel verilerimizin güvenliğini sağlamak ve haklarımızı etkin bir şekilde kullanmak için KVKK hükümlerini bilmek ve takip etmek hayati öneme sahiptir. Veri sorumlularına yapılan başvuruların doğru ve eksiksiz olması, Kurul'a yapılacak şikayetlerin usulüne uygun yapılması ve olası bir hak ihlalinde yargı yoluna başvurulması gibi adımlar, profesyonel hukuki destek gerektirebilir. Kişisel verilerin korunması hukuku alanında uzman bir avukat, haklarınızı savunmanızda, veri sorumlularıyla olan iletişiminizde ve yasal süreçlerin takibinde size rehberlik ederek gizliliğinizin güvencesi olacaktır. Unutmayın, dijital dünyada verileriniz, sizin en değerli varlıklarınızdan biridir ve korunmayı hak eder.

Ekonomik dalgalanmalar, piyasa koşulları veya yanlış yönetim stratejileri gibi pek çok faktör, ticari işletmeleri finansal sıkıntıya sürükleyebilir. Borçlarını vadesinde ödeyemeyen veya ödeyememe riskiyle karşı karşıya kalan bir şirket için "iflas" kaçınılmaz bir son gibi görünebilir. Ancak Türk hukuk sistemi, şirketlere bu noktada bir nefes alma ve yeniden toparlanma fırsatı sunan önemli bir hukuki müessese barındırır: Konkordato. Konkordato, borçlarını ödeyemeyen dürüst borçlular için, alacaklılarla bir anlaşma zemini bularak finansal yeniden yapılandırma imkanı sağlayan, İcra ve İflas Kanunu (İİK) kapsamında düzenlenen bir yoldur. Bu rehberde, konkordato nedir, çeşitleri, süreci, şirketler için sağladığı avantajlar ve dikkat edilmesi gereken önemli noktaları detaylı bir şekilde ele alacağız.

Konkordato Nedir? (İcra ve İflas Kanunu md. 285)

Konkordato, borçlarını vadesi geldiği halde ödeyemeyen veya vadesinde ödeyememe tehlikesi altında bulunan bir borçlunun, alacaklılarıyla anlaşarak borçlarını belirli bir tenzilatla (indirimle) veya belirli bir vade içinde ödemek üzere yaptığı bir anlaşmadır. Amacı, borçlunun ticari hayatını devam ettirerek, iflasını önlemek ve alacaklıların da tam veya kısmi olarak alacaklarına ulaşmasını sağlamaktır. Böylece, hem işletmenin devamlılığı sağlanır hem de alacaklıların iflas tasfiyesindeki olası düşük tahsilat oranlarına göre daha yüksek oranda alacaklarına kavuşması hedeflenir.

2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun (İİK) 285. maddesi, konkordatoya ilişkin genel hükmü şu şekilde ifade eder: "Borçlarını vadesi geldiği halde ödeyemeyen veya vadesinde ödeyememe tehlikesi altında bulunan herhangi bir borçlu, mahkemeden konkordato talep edebilir."

Konkordato Çeşitleri

Konkordato, temel olarak iki ana başlık altında incelenir:

1. Adi Konkordato: En sık uygulanan konkordato türüdür. Borçlunun, alacaklılarıyla borçlarını belirli bir tenzilat veya vadede ödemek üzere anlaştığı konkordatodur.
   • Vade Konkordatosu: Borçların tamamının, ancak daha uzun bir vadeye yayılarak ödenmesidir.
   • Tenzilat Konkordatosu: Borçların bir kısmından vazgeçilmesi ve kalan kısmının ödenmesidir.
   • Karma Konkordato: Hem vade hem de tenzilat içeren konkordato türüdür.
2. İflastan Sonra Konkordato: İflasına karar verilmiş bir borçlunun, iflas masası tarafından tasfiyeye geçilmeden önce, alacaklılarıyla anlaşarak iflastan kurtulma ve borçlarını yeniden yapılandırma yoludur. Bu tür konkordato, uygulamada daha az görülür.

Konkordato Süreci Adım Adım Nasıl İşler?

Konkordato süreci, İcra ve İflas Kanunu'nda oldukça detaylı ve belirli aşamalara tabi tutulmuştur:

1. Konkordato Talebi ve Geçici Mühlet (İİK md. 285-286)
   • Talep: Borçlu (şirket veya gerçek kişi), ticaret mahkemesine bir dilekçe ile konkordato talebinde bulunur. Bu talep dilekçesinde borçlunun mali durumu, konkordato projesi, alacaklı listesi, denetim raporları gibi pek çok belge eklenmelidir.
   • Geçici Mühlet Kararı: Mahkeme, talep üzerine eksiklik yoksa ve dosya uygunsa, derhal "geçici mühlet" kararı verir. Geçici mühlet, en fazla 3 ay (İİK md. 287) verilir ve zorunlu hallerde 2 ay daha uzatılabilir. Bu süre boyunca borçlu hakkında takip yapılamaz, daha önce başlatılmış icra takipleri durur, hacizler kalkmaz ancak yeni haciz uygulanamaz.
   • Geçici Konkordato Komiseri Atanması: Mahkeme, geçici mühletle birlikte bir veya üç kişilik "geçici konkordato komiseri" atar. Komiser, borçlunun faaliyetlerini denetler, borçlunun mallarını yönetmez ancak borçlunun bazı işlemlerini (teminat gösterme, taşınmaz satışı gibi) komiserin iznine bağlayabilir. Komiser, borçlunun mali durumunu ve konkordato projesinin uygulanabilirliğini inceler.
2. Kesin Mühlet Kararı (İİK md. 289)
   • Geçici mühlet süresi içinde, konkordato komiseri bir rapor hazırlayarak mahkemeye sunar. Raporda, konkordato projesinin başarılı olma ihtimali ve borçlunun iyi niyetli olup olmadığı değerlendirilir.
   • Mahkeme, komiserin raporu ve borçlunun savunmasını değerlendirerek, konkordato projesinin başarılı olma ihtimali yüksekse "kesin mühlet" kararı verir. Kesin mühlet, 1 yıl süreyle verilir ve zorunlu hallerde 6'şar aylık iki uzatma ile en fazla 2 yıl uzatılabilir (İİK md. 289). Toplamda konkordato süreci maksimum 3 yıl 5 ay sürebilir.
   • Kesin mühletin sonuçları geçici mühlete benzer ancak daha kapsamlıdır. Borçlu hakkında başlatılan tüm icra ve iflas takipleri durur, ihtiyati haciz ve ihtiyati tedbir kararları uygulanamaz, rehinli alacaklılar da bu süreçte takip yapamazlar ancak rehinli malların muhafazası ve satışı konkordato komiserinin denetiminde yapılabilir.
   • Mahkeme, kesin mühletle birlikte bir veya üç kişilik "konkordato komiseri" atar.
3. Alacaklılar Kurulu ve Konkordato Projesinin Hazırlanması (İİK md. 290, 292)
   • Komiser, alacaklıları ilan yoluyla konkordato projesini incelemeye ve alacaklarını bildirmeye davet eder.
   • Alacaklılar toplanır ve borçlunun hazırladığı konkordato projesini oylarlar. Projenin kabul edilmesi için belirli bir çoğunluğun sağlanması gerekir:
     • Projenin, kaydedilmiş alacaklıların ve alacakların yarıdan bir fazlası tarafından kabul edilmesi (adi alacaklıların).
     • Veya kaydedilmiş alacaklıların ve alacakların dörtte birini aşan bir çoğunluk tarafından kabul edilmesi, ancak kabul edenlerin alacaklarının toplamı, oylamaya katılan alacaklıların alacak toplamının üçte ikisini aşması (İİK md. 302).
   • Rehinli alacaklılar, imtiyazlı alacaklılar (işçi alacakları gibi) ve kamu alacakları (vergi, SGK) için özel düzenlemeler bulunur.
4. Mahkeme Onayı (İİK md. 304)
   • Konkordato projesi, alacaklılar tarafından yasal çoğunlukla kabul edilirse, komiser raporuyla birlikte mahkemeye sunulur.
   • Mahkeme, konkordato projesini hukuka uygunluk, adil olma ve uygulanabilirlik açısından inceler.
   • Mahkeme, projenin İİK'daki şartları taşıdığına kanaat getirirse, "konkordatonun tasdikine" karar verir. Bu karar, projenin kesinleştiği anlamına gelir.
5. Konkordatonun Tasdiki ve Sonuçları (İİK md. 305)
   • Konkordatonun tasdik edilmesiyle birlikte, projedeki tenzilat ve vadeler tüm adi alacaklılar için bağlayıcı hale gelir. Yani, konkordatoya katılmayan alacaklılar da projedeki oran ve vadelere uymak zorundadır.
   • Borçlu, projedeki ödeme planına göre borçlarını ödemeye başlar.
   • Konkordato süreci başarıyla tamamlandığında, borçlu ticari hayatına devam eder ve iflastan kurtulmuş olur.

Konkordatonun Avantajları

• Borçlu İçin:
  • İflastan Kurtulma: İşletmenin faaliyetine devam etmesi ve iflasın önüne geçilmesi.
  • Nefes Alma Alanı: İcra takiplerinin durması ve yeni hacizlerin önlenmesiyle finansal rahatlama.
  • Yeniden Yapılandırma: Borçların daha uygun ödeme koşullarıyla (tenzilat veya vade) ödenmesi.
  • İtibar Koruma: İflasın getireceği olumsuz ticari itibarı önleme.
• Alacaklılar İçin:
  • Daha Yüksek Tahsilat Oranı: İflas tasfiyesindeki düşük tahsilat oranlarına göre daha yüksek oranda alacaklarına kavuşma ihtimali.
  • Sürdürülebilir İş İlişkisi: Borçlunun faaliyetine devam etmesiyle gelecekteki ticari ilişkilerin korunması.

Konkordato Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Erken Teşhis: Şirketlerin finansal sıkıntıya düştüğünü erken fark etmesi ve konkordato talebini zamanında yapması çok önemlidir. Gecikme, başarı şansını azaltabilir.
• Detaylı Proje: Konkordato projesinin gerçekçi, uygulanabilir ve alacaklıları ikna edici olması gerekir. İyi bir mali analiz ve fizibilite raporu şarttır.
• Profesyonel Destek: Konkordato süreci, İcra ve İflas Kanunu'ndaki detaylı düzenlemeler, mali analizler, alacaklılarla müzakereler ve mahkeme süreçleri nedeniyle son derece karmaşıktır. Bu süreçte uzman bir "konkordato komiseri" (genellikle mali müşavir veya hukukçu) ve bir "icra iflas hukuku avukatı"ndan profesyonel hukuki ve mali destek almak hayati öneme sahiptir.
• Komiserle İşbirliği: Borçlu, konkordato komiseri ile tam bir işbirliği içinde olmalı, tüm bilgileri doğru ve eksiksiz sunmalıdır. Komiserin denetimine ve talimatlarına uymak zorunludur.
• İyi Niyet İlkesi: Konkordato sürecinde borçlunun "iyi niyetli" olması ve alacaklıları zarara uğratma kastı taşımaması esastır. Hileli işlemlerle konkordato talebinde bulunulduğunun tespiti halinde, süreç iptal edilebilir ve ağır cezalarla karşılaşılabilir.

Sonuç

Konkordato, borçlarını ödeyememe riskiyle karşı karşıya kalan veya ödeyemeyen şirketler ve gerçek kişiler için, İcra ve İflas Kanunu kapsamında sunulan önemli bir yeniden yapılandırma aracıdır. İflasın getireceği yıkıcı sonuçlardan kaçınmak, ticari faaliyeti sürdürmek ve alacaklıların da alacaklarına daha yüksek oranda ulaşmasını sağlamak amacıyla tasarlanmış bu mekanizma, doğru uygulandığında hem borçlu hem de alacaklılar için "kazan-kazan" durumu yaratabilir.

Ancak, konkordato süreci, dilekçe hazırlanmasından geçici ve kesin mühletin alınmasına, komiser atanmasından alacaklılar kurulu ile müzakerelere ve mahkeme onayına kadar pek çok hukuki ve mali detayı barındırır. Bu nedenle, konkordato talebinde bulunmayı düşünen bir borçlunun veya konkordato sürecindeki bir alacaklının, hak kaybı yaşamamak ve süreci en etkin şekilde yönetmek adına alanında uzman bir icra ve iflas hukuku avukatından profesyonel hukuki danışmanlık almak hayati önem taşımaktadır. Avukatınız, sürecin her aşamasında size rehberlik edecek, yasal yükümlülüklerinizi yerine getirmenizi sağlayacak ve menfaatlerinizi koruyacaktır. Unutmayın, kira ilişkilerindeki anlaşmazlıklar, doğru hukuki adımlarla çözülebilir.